Pierwszy prototyp legendarnego samolotu myśliwskiego PZL-50/I Jastrząb, pilotowany przez Jerzego Widawskiego, wylądował przymusowo 6 września 1939 r. na młodym lesie w okolicy miejscowości Rawa Ruska – Werchrata. Będący mistrzem pilotażu lotnik odniósł na szczęście tylko niegroźne obrażenia; pomogli mu miejscowi policjanci.
Dzięki wieloletnim poszukiwaniom i odnalezieniu naocznych świadków miejsce udało się odnaleźć i potwierdzić znaleziskami we wrześniu 2020 r. Jedna z osób pamiętająca wydarzenie określiła Jastrzębia jako bardzo ładny, błyszczący w słońcu samolot. Inny świadek, który dokładnie wskazał miejsce zatrzymania się szorującego po młodych drzewkach i gruncie myśliwca, podał porę wydarzenia na poranną godzinę jednego z pierwszych dni września 1939 r.
Uszkodzony samolot stał się obiektem zainteresowania okolicznych mieszkańców, którzy wykorzystywali części z niego do celów praktycznych. Zasadniczo jednak wrak był dobrze pilnowany, a następnie zdemontowany i wywieziony przez żołnierzy. Dlatego w miejscu lądowania nie zostało wiele artefaktów po tej legendzie polskiego lotnictwa.
Samolot PZL-50/I był jedynym latającym egzemplarzem Jastrzębia, zbudowanego niedługo przed wojną polskiego myśliwca nowej generacji. W źródłach spotyka się jego różne oznaczenia, w tym określane jako nieprawidłowe P-50, albo po prostu „samolot myśliwski Jastrząb”.
W przygotowywaniu są publikacje o wydarzeniach z 6 września 1939 r. i późniejszych, zawierające m. in. relacje świadków, rysunki, zdjęcia zachowanych przedmiotów, plany sytuacyjne i kompletny wykaz osób oraz instytucji, które w różny sposób pomogły w odtwarzaniu historii myśliwca PZL-50.
Teraz dziękuję następującym osobom i instytucjom:
Piotr Dobrowolski
Paweł Dobrowolski
Roman Rogoża
Bogdan Hernik
Wojciech Krajewski
Podkarpacki Wojewódzki Konserwator Zabytków z siedzibą w Przemyślu
Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Przemyślu
Lasy Państwowe
Nadleśnictwo Lubaczów
Prototyp samolotu PZL-50 Jastrząb – stemple kontroli technicznej
Dwa rodzaje stempli kontroli technicznej na częściach Jastrzębia znane obecnie:
1. skrót PZL, liczba 22 poniżej, jeszcze niżej litera Y bardzo słabo widoczna, całość w nieregularnym sześciokącie o wysokości około 7 mm. Stempel na części wewnątrz płatowca, najprawdopodobniej skrzydła lub usterzenia;
2. cyfra 3 o wysokości 1, 2 mm (wymiar przybliżony), mniejsza litera Y poniżej, całość w owalu w poziomie o długości 4, 5 mm. Stempel typowy dla Państwowych Zakładów Lotniczych w Warszawie (jedna z kilku odmian, ta bez skrótu nazwy wytwórcy) na części instalacji silnikowej PZL-50/I. Na mniejszej, wkręconej, części wybity jest numer 41541 i stempel B. B. oraz niedomknięty od góry prostokąt (oznaczenia przypuszczalnie brytyjskie, informacja w trakcie weryfikacji). Na elemencie czerwona, lub brązowa, nieco wyblakła farba.
Więcej zdjęć tego elementu i inne informacje w galeriach: Część silnika samolotu PZL-50 Jastrząb, Nitowanie prototypu myśliwca PZL-50.
pzl works quality control stamps
aviation history pzl-50 hawk prototype
polish fighter lucky emergency landing
fotografia lotnictwo historia przemyśl okolice lubaczów werchrata
