Ulica Franciszkańska, Rynek i ulica Kazimierzowska to miejsca, w których w przedwojennym Przemyślu wykonano najwięcej fotografii; dlatego indeks przedsiębiorstw, o których już niemal nikt nie pamięta, zacząłem od centrum miasta.
W nawiasach w indeksie podałem w miarę możliwości rok (lub lata) z którego pochodzi dana informacja o firmie lub innej działalności. W razie braku dokładnego roku użyłem skrótów: p. w. - przed Pierwszą Wojną Światową lub w czasie tej wojny (zabór austro-węgierski), m. w. - lata międzywojenne, o. n. - okupacja niemiecka, o. s. - okupacja sowiecka, k. d. w. - po Drugiej Wojnie Światowej.
Nazwiska (podane w kolejności alfabetycznej), daty i nazwy firm odtworzyłem na podstawie starych zdjęć z napisami na reklamach i szyldach, nagłówków oraz treści pism, pieczątek, ulotek i innych materiałów reklamowych, książek i prasy, metalowych tabliczek, naklejek, żetonów, papierowych torebek, pudełek, butelek, płytek porcelitowych, napisów w betonie oraz informacji o firmach na wyrobach metalowych. Nazwy na nich były od razu wyryte w formach do odlewania, lub wybite później puncą. W cudzysłowie zamieściłem pełne nazwy, jeśli są znane, a inne określenia opisują charakter działalności gdy nazwa jest nieznana (często właściciel firmował się tylko swoim nazwiskiem), niekompletna lub niepewna z powodu trudności w odczytaniu. Znane są przypadki używania w tym samym czasie dwóch podobnych nazw. Brak pewności zaznaczyłem znakiem zapytania. Przy niektórych nazwach podałem w nawiasie uwagi, w tym treści starych reklam z zachowaniem pisowni oryginału. W razie istnienia starej formy podania numeru (litera l z kropką, czyli l.) zachowałem ją w cytatach treści reklam.
Powtarzanie się tych samych nazwisk przy różnych adresach lokali oznacza, że firma została przeniesiona, rozbudowana albo że właściciel prowadził też inną działalność.
Indeks jest fragmentaryczny, w trakcie uzupełniania i obejmuje też okresy przed I Wojną Światową, kilka lat po II Wojnie Światowej oraz czas trwania obu konfliktów.
Kadry fotografii w galeriach dotyczących dawnego Przemyśla są reprodukcjami z mojego prywatnego zbioru starych negatywów i oryginalnych odbitek powstałych w epoce, w której wykonano zdjęcia. Podzieliłem je na części głównie po to, żeby wydobyć najważniejsze szczegóły w różnych odcieniach koloru szarego, a te wymagają osobnego traktowania. W czasie przyciemniania bardzo jasnych motywów stają się one lepiej widoczne, jednak ciemne fragmenty tego samego zdjęcia zlewają się w czarną plamę, z której niewiele można wywnioskować. Podobnie, rozjaśnianie czarne lub ciemnoszare obszary odkrywają to, czego często nie widać bez obróbki, ale jednocześnie jaśniejsze detale stają się ledwo widoczne albo znikają całkowicie. Zabiegi cięcia, tak samo jak przesadzonego kontrastu (efekt ksero) to tylko jeden z etapów opracowywania zbioru i są one tymczasowe.
Prawa autorskie dotyczą obróbki kopii oryginałów fotografii, powiązania informacji uzyskanych z archiwalnych zdjęć z indeksami nazwisk i nazw firm, ich odtworzenia na podstawie wielu różnych źródeł, tematycznego pogrupowania i porównania ze zdjęciami współczesnymi. Wszelkie kopiowanie zawartości tej strony internetowej wymaga pisemnego uzgodnienia. W razie wykorzystania ze strony informacji w formie cytatu lub innej do publikacji, należy podać nazwę higherthanjumbojets.pl Fotografia, lotnictwo, historia, przyroda okolic Przemyśla.
Indeks (w trakcie uzupełniania):
Blira Jan zakład krawiecki, Przemyśl Franciszkańska 27, 1937
Borys E. F. tkaniny i płótna Franciszkańska 16 (i ulica Targowica 18), 1937-9 (znane 2 wzory pieczątek z nazwą Manufaktura literami pisanymi i drukowanymi; duża reklama na Franciszkańskiej 16 w jęz. polskim i ukraińskim; w przygotowaniu galeria zdjęć z nieistniejącymi już budynkami na ul. Franciszkańskiej)
Czarnik Jan, noże, Franciszkańska 14, 1938
Dahms Ferdinand „Deutsche Fleischerei” Franciszkańska 2, o. n.
„Dames” wyroby monopolowe Franciszkańska 27 m. w.
Dorosz Franciszek, lekarz, Franciszkańska 2, 1938
Eisner „Skład ubiorów męskich” Franciszkańska i Kazimierzowska (zbieg tych ulic) około 1905 (w okresie międzywojennym „Źródło”)
„Foto-Aga” zakład fotograficzny, Franciszkańska 22, m. w.
Ferlian L. sklep komisowy nr 9 Franciszkańska, m. w. lub k. d. w
Furst Ignacy obuwie Franciszkańska 20 (w podwórzu), 1938
Glanz M. księgarnia i skład papieru Franciszkańska 34, 1936
Gruner N. i Katz J. apteka obwodowa Franciszkańska 5, 1937
Harasymowicz Stanisław, pracownia krawiecka męska, Franciszkańska 14, 1938
Hauser Maria, pracownia krawiecka damska, Franciszkańska 2, 1938
Heumann R. „Papier Polonia”, Franciszkańska 25, 1909 (R. Heumann, właściciel firmy, znana karta korespondencyjna wysłana w 1909 z reklamą: „Poleca swój obfity zapas kart artyst.; Skład Papieru i przyborów kancel., ul. Franciszkańska l. 25; przybory fotograficzne”)
Izaak Józef „Wełny”; „Rekord” Franciszkańska obok kościoła
Kokoszyńska Klementyna cukiernia, owocarnia Franciszkańska 7 i 8, 1938
Kotlarski J. Bławaty Franciszkańska m. w.
Kozłowska M. cukiernia, owoce, Franciszkańska 29, 1937
Kozłowski Tadeusz „Mascotte” cukry i czekolady, fabryka wody sodowej i napojów musujących, Franciszkańska 15 i 17, 1937-8
Krebs P. sklep Franciszkańska (po stronie kościoła) m. w.
Krop Emeryk towary bławatne Franciszkańska 35, 1938
Krzyżanowski, K. handel, Franciszkańska 13, m. w. (nazwisko wybite puncą na łyżkach stołowych i łyżeczkach do herbaty; zachowana Karta Przemysłowa z dnia 27. 11. 1923 wydana przez Starostwo w Przemyślu na handel porcelaną, naczyniami szklanymi, przedmiotami oraz wyrobami z chińskiego srebra)
Krygowski Bolesław delikatesy „Auto-Syphon” Franciszkańska 1, m. w. B. Krygowski miał też firmę „Składnica firmy Meinl” (kawa, herbata, towary korzenne) także Franciszkańska 1, 1938
Kuczerepa Johann „Photohandlung”, Franciszkańska 11, o. n.
Kumikowa (lub Kunikowa) Maria biuro dzienników (wyroby papiernicze), tytoń, karty do gry; dywany, chodniki, firanki, Franciszkańska 1, 1938
Kupfer „Magazyn Konfekcji Damskiej” Franciszkańska, m. w.
Lech (nazwisko) Kazimierz bielizna męska, galanteria luksusowa, Franciszkańska 20, m. w. (reklama w Informatorze Przemyskim z 1937 „Przybory do podróży w wielkim wyborze”). Zachowane przedwojenne zdjęcie tego lokalu z czterema dużymi lampami na zewnątrz, widoczne są też szyldy i mniejsze reklamy „Lech Kazimierz”, „Zakład malarstwa szyldowego i lakiernictwa”, „Pracownia kapeluszy”, „Salon mód”, „Chemiczna pralnia Bielsko-Biała”). K. Lech miał też sklep z obuwiem na Franciszkańskiej 27
„Manufaktura Krajowa” towary bławatne, kilimy, dywany, sukna, Franciszkańska 2, 1938
"Minerwa" Fabryka Wyrobów Metalowych (w tym zabawki), Jeremiego Wiśniowieckiego 26 (działała też w czasie okupacji pod nazwą "Minerva" Metallwarenfabrik, Wisniowieckigasse 26)
Kmiotek Stefan, Bronikowski Władysław „Chrześcijańska wytwórnia obuwia” (wyrób własny i sprzedaż, specjalność buty dla oficerów) Franciszkańska 1 i Wodna 2, 1938
Kropp Emeryk towary bławatne, Franciszkańska 35, 1937
Maszewski J., Wiesel Karol „Apteka pod gwiazdą” Franciszkańska, m. w. (znane reklamy w broszurze Weterynarz domowy: „Franciszkańska 24 obok wieży miejskiej zegarowej, drogerja przy aptece”; w Ziemi Przemyskiej nr 26 z 27. 06. 1931: „Płyn do opalania cery podczas kąpieli słonecznej; dla kuracji domowej najświeższe wody i sole mineralne; małe apteczki zawierające wszelkie środki konieczne w czasie podróży i podczas pobytu na letniskach; środki i przybory przeciw ukąszeniom komarów i innych owadów poleca Apteka pod Gwiazdą”; reklama w rozkładzie jazdy pociągów na 1936 rok wydana przez Polskie Biuro Podróży „Orbis”: „Sporządzone według przepisu aptekarza Wiesla delikatne mydło twarzowe i dla dzieci główna sprzedaż Apteka pod Gwiazdą obok wieży miejskiej Przemyśl Franciszkańska 24”
Muszyński W. drogeria, perfumy i kosmetyki, zioła lecznicze, Franciszkańska 2, p. w., 1938 (napis na termometrze lekarskim wyprodukowanym około 1900 „W. G. Muszinski, droguerya, Przemysl”; reklama w „Informatorze Polskim miasta Przemyśla” z 1938 „Muszyński Wiktor, Franciszkańska 2, tel. 1190”). Firma istniała wiele lat i zapewne była rodzinną; znana jest też nazwa „Drogerja i perfumeria obok kościoła Franciszkanów”
Ohlbaum Henryk sprzedaż aparatów radiowych, rowerów, artykułów sportowych i innych, Franciszkańska 35, 1936 (reklama w rozkładzie jazdy pociągów z dworca kolejowego w Przemyślu ważnym od 15 maja 1936: „Wyłączna sprzedaż radjo-aparatów sławnej marki Elektrit na dogodnych warunkach; rowery, gramofony, instrumenty muzyczne, artykuły sportowe, największy wybór po cenach najniższych”)
Pillersdorf Mieczysław „Paryski Salon Fryzjerski” Franciszkańska 35
Rose Bernard galanteria, Franciszkańska 4, m. w. (Bernard Rose, właściciel sklepu, znany rachunek-reklama z 1938 o treści „Bernard Rose, Przemyśl ulica Franciszkańska Nr. 4, Największy skład towarów modnych, galanteryjnych i robót ręcznych poleca w bogatym wyborze: pończochy, rękawiczki i wszelkie wyroby trykotowe; torebki damskie, parasole, elegancką bieliznę damską i dziecięcą, swetry, kostjumy kąpielowe; dodatki do krawieczyzny; specjalny dział wełny, włóczek na sweterki oraz na dywany perskie, smyrneńskie i kilimowe; podręczniki do wyrobu swetrów i dywanów, wzory i materjały; za zwrotem kartek na 20 zł udziela się 5 procent rabatu w towarze”. Na rachunku wyszczególniony beret w cenie 1 zł 25 gr.)
Salamon Adolf zegarki i wyroby ze złota, Franciszkańska 26 p. w.
Spira, Z. futra (przenośna reklama na Franciszkańskiej)
Szancer Gustaw Apteka Obwodowa, Franciszkańska 5, m. w. (zachowany dokument z grudnia 1937 z nagłówkiem „Mr. Jakub Katz, aptekarz, Przemyśl Franciszkańska 4, telefon 10-48” i pieczątką „Apteka Okręgowa Gustawa Szancera, Przemyśl ul. Franciszkańska 5”)
Szancer Juljan Franciszkańska obok kościoła (Franciszkańska 18?) m. w., towary bławatne, jedwabie, kapelusze, firanki, kilimy, dywany, koce, kołdry, linoleum, ceraty; płytki chodnikowe 1938 (towary kolonialne, kawa, herbata, wina, koniaki Rynek 3)
Szczepańska Irena „Cedib“ zakład kosmetyczny, Franciszkańska 6, 1938
Szczurko S. Wędliniarnia Franciszkańska 37, 1938
Taworski Alojzy cukrownicza, cukiernia Franciszkańska 30 i 36, 1938
Trela (Trella) Jan, pończochy, bielizna damska i męska, galanteria, dodatki krawieckie, trykotarze, guziki i nici, Franciszkańska 2, 1938
Unsing Gustaw „Nasze obuwie“ obuwie damskie, męskie i dziecinne, Franciszkańska 6 (w podwórzu) 1937
Wajda Antoni sklep mięsny, Franciszkańska 2 i Sanocka 7, 1938
Walz J. i Lech K. bielizna, perfumy, obuwie, ubrania Franciszkańska 20, 1926
Wancar E. „Skład papieru i sprzedaż dzienników” Franciszkańska, o. n.
Wiśniewscy (bracia) naczynia kuchenne, porcelana, szkło i kryształy, wyrób i sprzedaż noży; brzytwy, scyzoryki; żelazka; łyżwy, okucia do nart; tablice emaliowane; narzędzia rzemieślnicze i ogrodowe; artykuły techniczne; żelazo sztabowe, Franciszkańska 2, 1938
Witkiewicz Jan, lekarz okulista, Franciszkańska 37, 1938
Wojnarowicz Jan cukiernia, skład kawy i herbaty, owocarnia, cukry, Przemyśl Franciszkańska 29, 1938
Above is an incomplete index of shop owners, manufacturers, workshops, firms etc. on Franciszkanska Street in Przemysl in the years about 1900-1950. The index is being expanded. I have obtained the information mainly from the interpretation of old, original photographs (negatives and prints) from my private collection. All images and information on higherthanjumbojets.pl are protected by copyrights.
